[Συνέντευξη]: Η Μαρκέλλα Καπλάνη είναι δίπλα σε κάθε μανούλα

Μία φίλη μου σύστησε την Μαρκέλλα Καπλάνη. Η Μαρκέλλα είναι μία γυναίκα που μέσα από τη δική της εμπειρία ως μαμά αποφάσισε να βοηθήσει και άλλες μαμάδες να αντιμετωπίσουν τα απαιτητικά ζητήματα της μητρότητας.

Όντας ψυχοθεραπεύτρια και ειδική παιδαγωγός, με σπουδές που επικεντρώνονται στον ψυχισμό και στην ανάπτυξη των παιδιών, ήταν εύκολο να κάνει αυτή τη σύνδεση και να επικεντρωθεί σε αυτή την όμορφη, αλλά πολλές φορές δύσκολη, περίοδο της ζωής μίας γυναίκας.

Τι ακριβώς κάνει η Μαρκέλλα;

Βοηθά τη γυναίκα να προλάβει μία ενδεχόμενη κρίση ταυτότητας που μπορεί να αντιμετωπίσει όταν γίνει μαμά. Τη βοηθά να “πενθήσει” τον παλιό της εαυτό και να γίνει η μαμά και η γυναίκα που θέλει να γίνει, με λιγότερες ενοχές.

Η μαμά θέλει υποστήριξη. Πρέπει να γνωρίζει ότι δεν είναι μόνη. Όλα όσα περνάει και νιώθει είναι φυσιολογικά.

Άλλωστε, και μία μαμά μπορεί να μην είναι καλά.

Αλλά καλύτερα ας μας πει η ίδια η Μαρκέλλα περισσότερα…

Τι είναι αυτό που πυροδότησε τη θέλησή σου να βοηθήσεις τις μέλλουσες ή νέες μανούλες στο ταξίδι της μητρότητας;

Για χρόνια, έχοντας εμπειρία στην συμβουλευτική παιδιών και ενηλίκων μα και στην ειδική αγωγή, είχα την τύχη να αποκτήσω τριβή με αρκετές πλευρές της οικογένειας. Μπόρεσα να δω με τα μάτια του γονιού, και ειδικά της μαμάς, πώς κυλάει η καθημερινότητα και τι βάρη ενέχει. Κατανόησα την πλευρά του παιδιού που μιλάει άλλη γλώσσα και αντιλαμβάνεται διαφορετικά την πραγματικότητα. Είδα πώς μπορεί να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ γονιού και παιδιού, αν και οι δύο πλευρές λάβουν κατανόηση και αγάπη. Μα ταυτόχρονα κατάλαβα πως, όση πρόοδο και να σημείωνα με τους/τις μαθητές/τριες και θεραπευόμενούς/ές μου, το καλύτερο που θα μπορούσα να προσφέρω είναι η πρόληψη. Παρατήρησα πως οι μαμάδες με τις οποίες συνεργαζόμουν σε ψυχοθεραπευτικό επίπεδο κουβαλούσαν ένα υπέρογκο αίσθημα τύψεων και πως αυτό το βάρος σαμποτάριζε την προσπάθειά τους να είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους.

Όταν έγινα κι εγώ μητέρα, είδα κάποια πράγματα από μια ακόμη πιο εμπειρική σκοπιά. Αυτή η ιδέα του να επικεντρωθώ στην υποστήριξη της νέας μητέρας μεταμορφώθηκε από μια διάθεση συνεισφοράς σε επιτακτική ανάγκη αλλαγής των πραγμάτων. Κατάλαβα πως, αν θέλουμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας (τα δικά μας αλλά και τα παιδιά της κοινωνίας εν γένει) είναι απαραίτητο να προσέξουμε τη μαμά από την αρχή. Να της προσφέρουμε στήριξη όσο κι εκείνη «μεγαλώνει» ως μαμά – γιατί η μητρότητα δεν είναι στιγμιαία. Μαμά δεν γίνεσαι στη σύλληψη ούτε καν στην γέννα. Εγώ πρόσφατα άρχισα να συνηθίζω στην ιδέα πως είμαι μητέρα και ο γιος μου είναι τριών ετών. Η μητρότητα, επομένως, δεν είναι απλώς ένας ρόλος. Εδώ μιλάμε για μια διαδικασία εξέλιξης που παίρνει χρόνια. Μα επειδή έχουμε γαλουχηθεί στην ιδέα του μητρικού ενστίκτου, θεωρούμε πως, αν μια γυναίκα είναι «καλή» μάνα, αυτό το ένστικτο θα την καθοδηγήσει. Κι έτσι την εγκαταλείπουμε. Όσο είναι έγκυος λαμβάνει τόση προσοχή και στήριξη. Μετά τη γέννα, ο κόσμος συνεχίζεται. Κι εκείνη μένει μοναχή, ενώ βρίσκεται στην πιο ευάλωτη και πιο σημαντική περίοδο της ζωής της.

Σκοπός μου, λοιπόν, έγινε να αγκαλιάσω τη μέλλουσα και νέα μαμά, βοηθώντας την σε αυτή την εποχή αναδιαμόρφωσης της ταυτότητας και της πραγματικότητάς της. Όχι με το να της μάθω πώς θα γεννήσει πιο ανώδυνα, όχι με σεμινάρια για την εδραίωση θηλασμού ή καλού ύπνου του μωρού, όχι με πρακτικά tip για τις πρώτες μέρες του μωρού, άλματα ανάπτυξης, κ.ο.κ. Τα παρακολούθησα όλα αυτά και ήταν απείρως βοηθητικά. Μα αυτό που δεν βρήκα όσο προετοιμαζόμουν με ανυπομονησία γι’ αυτή την ιερή στιγμή που θα γινόμουν μητέρα, ήταν η συναισθηματική υποστήριξη που επρόκειτο να χρειαστώ, όταν θα μεγάλωνα πια ΜΑΖΙ με το μωρό μου. Αυτό θέλω να προσφέρω στις μαμάδες από εδώ και στο εξής.

Ποιο πιστεύεις ότι είναι το μεγαλύτερο μάθημα που σου έδωσε, προσωπικά εσένα, η μητρότητα;

Όταν έγινα μητέρα ένιωσα τύψεις για πρώτη φορά. Για να μην παρεξηγηθώ, ας κάνω μια παρένθεση: Προφανώς έχω κάνει πράγματα στο παρελθόν για τα οποία μετάνιωσα, μα η φιλοσοφία μου είναι πως δεν υπάρχει καμία χρησιμότητα στην προσκόλληση στις τύψεις- αν νιώσεις ενοχή καταλαβαίνεις πως κάτι έκανες λάθος με βάση τα ιδανικά και τις αξίες σου, οπότε το παραδέχεσαι, ζητάς συγγνώμη, και επανορθώνεις, στον βαθμό που κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Επομένως, αυτό που εννοώ είναι πως ως μητέρα αυτό το συναίσθημα άρχισε να παραμονεύει και να μεγαλώνει μέσα μου παρά τον τρόπο που είχα μάθει να λειτουργώ έως τότε.

Αντιλαμβανόμενη πως το αίσθημα των τύψεων δεν με χαρακτηρίζει, κατάλαβα πως, εν αγνοία μου, είχα εσωτερικεύσει στερεότυπα και ιδανικά της κοινωνίας για το τί καθιστά μια γυναίκα «καλή μητέρα» και διαπίστωνα πως αυτά έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με το τι καθιστά μια γυναίκα πετυχημένη. Αυτό είναι μεγάλο ζήτημα για να αναπτύξουμε εδώ, γι’ αυτό θα περιοριστώ σε ένα παράδειγμα, αναφερόμενη στην έννοια που μια πρωτοπόρος του χώρου, η Έιμι Τέιλορ Καμπάζ, αποκάλεσε ως το «στημένο σύστημα» (σε ελεύθερη μετάφραση).

Πολλοί θα συμφωνήσουν πως το βασικό χαρακτηριστικό μιας «καλής» μαμάς είναι πως είναι απόλυτα δοσμένη στα παιδιά της. Αυτό σημαίνει πως δεν την ενδιαφέρουν πια τόσο η καριέρα, τα χόμπι, ακόμη και οι έξοδοι με φίλους. Είναι διατεθειμένη -και επιθυμεί βαθιά- να μείνει στο σπίτι ώστε να μεγαλώσει τα παιδιά της, νιώθοντας ολοκληρωμένη. Μια πετυχημένη γυναίκα, από την άλλη, είναι ανεξάρτητη, καριερίστα, και ασχολείται αρκετά με το να περιποιείται τον εαυτό και τις ανάγκες της. Μπορεί να είναι και να κάνει ό, τι θέλει, όποτε θέλει. Αν και υπάρχουν αυτές οι γυναίκες που θέλουν ξεκάθαρα είτε το ένα είτε το άλλο, πολλές καταλήγουμε να θέλουμε να είμαστε και τα δυο. Όταν γίνεσαι μητέρα δεν σταματάς να θες να είσαι πετυχημένη γυναίκα – τουλάχιστον όχι αν, μέχρι να γεννήσεις, αυτός ήταν στόχος σου. Προσπαθώντας, όμως, να είμαστε και τα δύο κυνηγάμε μια ισορροπία που δεν είναι εφικτή, άσχετα με το γεγονός πως μας έχουν κάνει να πιστέψουμε πως κάπου, κάποιες την έχουν κατακτήσει. Καταλήγουμε να νιώθουμε πως πρέπει να βρούμε τον τρόπο να συνεχίσουμε να επιδιώκουμε την επαγγελματική καταξίωση (εάν κι εφόσον μας ενδιαφέρει ακόμη), διατηρώντας αλώβητη την όρεξη και τον χρόνο για τον/την παρτενέρ μας, βρίσκοντας και χρόνο για εμάς, τους φίλους και τα χόμπι μας, ενώ ταυτόχρονα είμαστε απολύτως δοσμένες στα παιδιά. Πώς θα γίνει αυτό ακριβώς, ισορροπημένα κιόλας; «Απολύτως δοσμένη» για πολλές γυναίκες με τις οποίες συζητάω σημαίνει να είσαι (περίπου) διαρκώς εκεί. Σημαίνει να έχεις πάντα κάτι μαγειρεμένο και το σπίτι στην εντέλεια και την όρεξη για νέες δραστηριότητες ή παιχνίδι με το παιδί, και πάει λέγοντας.
Εκεί γεννιούνται τύψεις και ένα αίσθημα ανικανότητας, αφού ποτέ δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμε επαρκώς κανέναν από τους τόσους τομείς που καλούμαστε να «ισορροπήσουμε».

Η μητρότητα, επομένως, μου άνοιξε τα μάτια σε σχέση με τον διχασμό αυτό που βιώνει μια γυναίκα λόγω του καθεστώτος μέσα στο οποίο αναγκαστικά λειτουργεί, το οποίο, όμως, εν τέλει, δεν δύναται η ίδια να διαμορφώσει. Είναι εξ’ αρχής στημένο.

Πολλοί άνθρωποι αποφασίζουν να δίνουν συμβουλές σε μία μαμά, χωρίς καν να τις έχει ζητήσει. Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει η μαμά αυτούς τους ανθρώπους;

Με αυτοπεποίθηση. Η νέα μαμά, λόγω αυτής της τεράστιας αλλαγής που βιώνει όπως είπαμε, συνήθως νιώθει λίγο έως και πολύ ανασφαλής. Τα σχόλια που λαμβάνει μπορεί να γίνονται με καλή πρόθεση, μα αυτό δε σημαίνει πως δεν θα την κάνουν να αναρωτηθεί αν δεν είναι καλή μητέρα. Επειδή, όμως, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την παροχή συμβουλών που δεν έχουμε ζητήσει, η μόνη λύση είναι να δημιουργήσουμε μια εσωτερική ασπίδα. Όταν μπορώ να πω -στον εαυτό μου πρωτίστως- πως κάνω ό, τι καλύτερο και πως είναι εντάξει αν δεν τα κάνω όλα στην εντέλεια (πως δεν θα «χαλάσω» το παιδί μου ούτε θα του δημιουργήσω κανένα σοβαρό τραύμα, αν δεν ακολουθήσω αυτό το εγχειρίδιο μητρότητας που ανήκει σε μια νοητή σφαίρα, άρα είναι ανύπαρκτο), τότε επέρχεται συναισθηματική απελευθέρωση. Μπορώ να δράσω με μεγαλύτερη ευελιξία. Και μπορώ να δεχτώ ένα σχόλιο που ίσως μου ακούγεται ως κατάκριση, χωρίς αυτό να με καταβάλλει υπερβολικά.

Ένας παιδίατρος και ψυχαναλυτής, ο Ντόναλντ Γουΐνικοτ, ανέπτυξε την έννοια της «αρκετά καλής μητέρας» εν αντιθέσει με την «καλή» μητέρα. Εξήγησε, ουσιαστικά, πως είναι πολύ καλύτερο και για την μητέρα, μα προπαντός για το παιδί, να μην προσπαθούμε να είμαστε τέλειες μαμάδες – πως είναι θετικό για την εξέλιξη του παιδιού μας εάν βιώνει κατά καιρούς και κάποιες ‘διαχειρίσιμες’ απογοητεύσεις. Από μεριάς του παιδιού, αυτό θα του/της μάθει πως δεν τελειώνει ο κόσμος εάν κάτι δεν γίνει ακριβώς το δευτερόλεπτο που το ζήτησε και πως μπορεί να νιώσει ασφάλεια γνωρίζοντας ότι, ακόμη και όταν κάτι πάει στραβά, υπάρχει λύση και ο γονιός θα βοηθήσει. Μα και για την μαμά είναι πραγματικά απελευθερωτικό. Μπορεί να νιώσει ανακούφιση γνωρίζοντας πως δεν χρειάζεται να είναι τέλεια, πως δεν είναι απαραίτητο να φτάσει αυτό το άπιαστο ιδανικό της «μαμάς» που της έχουν διδάξει. Έτσι, όταν θα λάβει ένα μη αναμενόμενο σχόλιο, θα μπορέσει να αξιολογήσει με καθαρό νου εάν θα μπορούσε, όντως, να είναι βοηθητικό και θα κρατήσει αυτά που θα την βοηθήσουν στην εξέλιξή της, απορρίπτοντας οτιδήποτε άχρηστο ή κακόβουλο, χωρίς να νιώσει υποτιμητικά για τον εαυτό της αφού, ακόμη κι αν υπάρχει μια πιθανότητα να έχει κάνει κάτι με έναν λιγότερο αποτελεσματικό τρόπο, επιτρέπεται -ή μάλλον επιβάλλεται- να κάνει λάθη.

Με ποιους τρόπους μπορεί κάποια γυναίκα να συνεργαστεί μαζί σου για την βελτίωση της ψυχικής της υγείας και ισορροπίας;

Αυτή την περίοδο, πραγματοποιώ ατομικές και ομαδικές συνεδρίες με σκοπό να υποστηρίξω τη μέλλουσα και την νέα μητέρα, προκειμένου να νιώσει αυτοπεποίθηση σε αυτή τη φάση την ζωής της, αποφεύγοντας έτσι μια ενδεχόμενη κρίση ταυτότητας ή θεραπεύοντάς την, εφόσον έχει επέλθει.
Στο προσεχές μέλλον, ετοιμάζω κι ένα διαδικτυακό σεμινάριο το οποίο θα παρέχει τη δυνατότητα ομαδικής live συνεδρίας, διότι είναι σημαντικό για κάθε μαμά να συνειδητοποιήσει βαθιά μέσα της πως δεν είναι μόνη σε όλο αυτό, αλλά θα είναι κατά βάση ασύγχρονο, αφού θα περιλαμβάνει βίντεο και ασκήσεις που η μητέρα θα μπορεί να παρακολουθήσει και να ολοκληρώσει στον χρόνο και με τον τρόπο που εκείνη θέλει, με βάση το πρόγραμμά της.

Πάντα εκτιμούσα την ευελιξία της διαδικτυακής εκπαίδευσης και της ευκαιρίας για αυτό-βελτίωση, μα ως μαμά γράφτηκα σε ακόμη περισσότερα διαδικτυακά, ασύγχρονα σεμινάρια και ενθουσιάστηκα με τη δυνατότητα που είχα να συνεχίσω την δια βίου μάθηση, παρά το γεγονός πως ο μικρός μου δεν ξεκολλούσε από πάνω μου. Ένα θα σου πω: ασύρματα ακουστικά!
Επομένως, αυτό είναι το επόμενο βήμα. Αρχικά θα είναι στην αγγλική γλώσσα μα, αν υπάρξει ζήτηση και χρόνος, θα ήθελα να το επεκτείνω και στο ελληνικό κοινό.

Αυτή την περίοδο, η μέλλουσα ή νέα μαμά μπορεί να με βρει επικοινωνώντας στο info@markellakaplani.com ή και μέσω instagram (@markella.kaplani) για να συζητήσουμε ποιο πλάνο θα ήταν ιδανικό για την ίδια. Μα αν θέλει να μάθει λίγο καλύτερα πώς λειτουργώ, προτού έρθει σε επαφή μαζί μου, μπορεί να κατεβάσει και τον δωρεάν οδηγό συναισθηματικής ευημερίας για μέλλουσες και νέες μαμάδες που προσφέρω στην ιστοσελίδα μου (www.markellakaplani.com), εφόσον κατέχει την αγγλική γλώσσα. Πρόσφατα, μια μαμά τριών παιδιών μου εκμυστηρεύτηκε πως κι εκείνη το βρήκε βοηθητικό παρά την εμπειρία της, επομένως εύχομαι να φανεί χρήσιμο και για τις αναγνώστριές σας!

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση που καλείσαι να αντιμετωπίσεις όταν ξεκινάς συνεδρίες με μία νέα μαμά;

Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να της εμφυσήσω πως κι εκείνη αξίζει την αγάπη και τη φροντίδα που θέλει να προσφέρει στο μωράκι της. Οι περισσότερες ξεκινούν συνεδρίες έχοντας απώτερο σκοπό να γίνουν καλές μαμάδες για το καλό των παιδιών τους. Έρχονται με την φιλοσοφία: «ευτυχισμένη μαμά ίσον ευτυχισμένο παιδί». Αν και θαυμάζω και επικροτώ την πρόθεση, ο ρόλος μου είναι να υποστηρίξω τη γυναίκα που έχω απέναντι μου γιατί η ίδια το αξίζει. Είναι δύσκολο για πολλές από τις εξαιρετικές αυτές μαμάδες, με τις οποίες έχω την τιμή να συνεργάζομαι, να αναγνωρίσουν πως ο απώτερος σκοπός είναι η αυτο-αγάπη και πως όλα τα άλλα ακολουθούν φυσικά. Όταν, όμως, κατανοούν τη διαφορά, πως η πρόθεση κάνει την διαφορά παρά το γεγονός πως το αποτέλεσμα τελικά είναι το ίδιο, τότε νιώθω απέραντη χαρά. Τότε είναι που παίρνω την μεγαλύτερη ανταμοιβή γι’ αυτό που κάνω.

Αν έπρεπε να πεις σε μία μαμά όλα όσα πρέπει να ξέρει για τη μητρότητα σε μία πρόταση, τι θα της έλεγες;

Λίγο δύσκολο. Θα σου βάλω δύο σε μια!
Οι έννοιες του μητρικού ενστίκτου, του τέλειου γονιού, και της καθολικής αίσθησης που θα «έπρεπε» να έχουμε όλες η μαμάδες είναι οικείες κι επομένως ακούγονται όμορφες σε όλες μας, μα δεν παύουν να μας κρατάνε δέσμιες – ας βιώσουμε αυτή τη διαδικασία μεταμόρφωσής μας ξεκινώντας όσο πιο απελευθερωμένα γίνεται, με αυτοπεποίθηση και ευελιξία, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να απολαύσουμε τη μητρότητα στο έπακρο.

Είμαι πολύ χαρούμενη για τη συγκεκριμένη συνέντευξη, γιατί η Μαρκέλλα κάνει κάτι που δεν γνώριζα ότι υπάρχει! Η πραγματική και ουσιαστική υποστήριξη κάθε μαμάς και η καθοδήγησή της στο νέο της ρόλο είναι δεδομένα που μπορούν να φέρουν ισορροπία στη σχέση της με τον εαυτό της, με το μωρό και με το οικογενειακό της περιβάλλον. Όσες δυσκολεύεστε να βρείτε τη νέα σας θέση ως μαμά, σας προτείνω να την συμβουλευτείτε.

Για τον οδηγό για συναισθηματική ευημερία θα τον βρείτε εδώ: www.markellakaplani.com